Nghị quyết số 78/2018/NQ-HĐND ngày 07/12/2018 của HĐND tỉnh cụ thể hóa Nghị định số 98/2018/NĐ-CP ngày 05/7/2018 của Chính phủ về chính sách khuyến khích phát triển hợp tác, liên kết trong sản xuất và tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp trên địa bàn tỉnh.

         Để thực hiện Nghị quyết số 78/2018/NQ-HĐND, 05 năm qua, Sở Nông nghiệp và PTNT đã phối hợp sở, ban, ngành, địa phương tổ chức gần 100 cuộc tuyên truyền đến công chức, viên chức, hợp tác xã (HTX) nông nghiệp, tổ hợp tác và các nhóm cộng đồng hoạt động sản xuất nông nghiệp trên địa bàn tỉnh; thực hiện 90 bản tin thị trường, bản tin tuần và thông tin thị trường, thông tin về các hội chợ ngoài tỉnh đến doanh nghiệp trong tỉnh; tổ chức 08 cuộc hội chợ, 16 phiên chợ hàng Việt về nông thôn với sự tham gia của hơn 415 doanh nghiệp và 960 gian hàng; hỗ trợ hơn 600 lượt doanh nghiệp tham gia và gửi sản phẩm hàng hóa trưng bày, quảng bá tại 25 cuộc hội chợ của các tỉnh, thành phố; hỗ trợ hơn 160 lượt doanh nghiệp tham gia 16 cuộc hội nghị kết nối thị trường và đã có 17 hợp đồng, 100 biên bản ghi nhớ, hơn 20 cuộc trao đổi, tìm hiểu sản phẩm; kết nối liên kết giữa 12 HTX, doanh nghiệp; phối hợp với Trung tâm Tin học và Công nghệ số thuộc Cục thương mại điện tử và Kinh tế số - Bộ Công Thương tổ chức 02 chuyến kết nối doanh nghiệp, HTX của tỉnh với các sàn thương mại điện tử tại thành phố Hồ Chí Minh.

         Liên minh HTX, Hội Nông dân tỉnh triển khai đến các cấp hội, HTX nông nghiệp, tổ hợp tác và nông dân 45 cuộc, trên 3.197 lượt người dự. UBND các huyện, thị xã, thành phố chỉ đạo, tuyên truyền qua các phương tiện thông tin đại chúng, lồng ghép vào các cuộc họp sinh hoạt chi, tổ, hội của các tổ chức đoàn thể, các cuộc họp dân trên 600 cuộc với 18.000 lượt người tham dự.

         Mặc dù, rất nỗ lực triển khai, tuyên truyền, vận động, nhưng kết quả thực hiện Nghị quyết số 78/2018/NQ-HĐND chưa đạt như mong đợi. Qua 05 năm, chỉ có 04 dự án và 01 kế hoạch liên kết được phê duyệt và tổ chức thực hiện, tổng kinh phí giải ngân hỗ trợ được trên 1,3 tỷ đồng. Có rất nhiều khó khăn, vướng mắc phát sinh trong quá trình tổ chức, thực hiện. Theo báo cáo tại Hội nghị sơ kết 05 năm thực hiện Nghị quyết (ngày 08/8/2023), thì các khó khăn, vướng mắc, đó là:

         - Thị trường nông sản luôn tiềm ẩn nhiều rủi ro, nên ít doanh nghiệp đầu tư vào khâu chế biến, tiêu thụ trong lĩnh vực này. Vì vậy, việc tìm kiếm, mời gọi doanh nghiệp tham gia liên kết của các địa phương cũng hạn chế.

         - Những năm gần đây, tác động của biến đổi khí hậu, dịch bệnh dẫn đến thất mùa hoặc làm giảm chất lượng, năng suất, sản lượng cây trồng vật nuôi. Do đó, HTX, nông dân chưa đáp ứng được yêu cầu trong hợp đồng của doanh nghiệp về chất lượng, tính đồng nhất, duy trì sản lượng ổn định phục vụ cho tiêu thụ, chế biến theo yêu cầu đối tác nhập khẩu.

         - Vướng mắc từ Nghị định số 98/2018/NĐ-CP, tại khoản 3 Điều 11 về điều kiện để được nhận hỗ trợ, như sau: “3. Liên kết đảm bảo ổn định: a) Đối với sản phẩm nông nghiệp có chu kỳ nuôi, trồng, khai thác từ 01 năm trở lên, thời gian liên kết tối thiểu là 05 năm; b) Đối với sản phẩm nông nghiệp có chu kỳ nuôi, trồng, khai thác dưới 01 năm, thời gian liên kết tối thiểu là 03 năm”. Quy định này rất khó thực hiện do thị trường đầu ra của hầu hết các nông sản không ổn định, giá cả thay đổi theo mùa, theo vụ. Nông dân, HTX ưa chuộng phương thức hợp đồng bán sản phẩm theo giá thị trường hoặc trong ngắn hạn (01 vụ-02 vụ). Ngược lại, doanh nghiệp lại hợp đồng mua sản phẩm theo giá cố định. Vì vậy, việc xúc tiến để đi đến hợp đồng bao tiêu sản phẩm giữa 02 bên thường không thành công ngay từ khâu đàm phán về giá mua bán. Mặt khác, giữa các bên chưa xây dựng được lòng tin, thời gian qua không ít trường hợp các bên không tuân thủ hợp đồng tại những thời điểm giá cả giao động lớn. 

         Tuy có những khó khăn và vướng mắc, nhưng Nghị quyết vẫn có sự lan tỏa, góp phần tạo thêm việc làm, nâng cao thu nhập cho người dân nông thôn, gia tăng giá trị sản phẩm, đặc biệt là việc gắn sản xuất với tiêu thụ sản phẩm theo hướng bền vững. Từ đó, góp phần thực hiện thành công Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới của tỉnh trong thời gian qua.

          Để có thể thu hút được nhiều doanh nghiệp, nhiều HTX nông nghiệp tham gia Nghị quyết trong thời gian tới, một số giải pháp đưa ra tại Hội nghị sơ kết, gồm: (1) Các sở, ban, ngành, địa phương, hội, đoàn thể các cấp tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền, tuyên truyền lồng ghép về Nghị quyết và các chính sách hỗ trợ phát triển doanh nghiệp, phát triển HTX có liên quan. (2) Địa phương tăng cường kêu gọi các doanh nghiệp trong và ngoài tỉnh; các HTX nông nghiệp tham gia liên kết để vừa có thể được hưởng lợi ích từ chính sách của nhà nước, vừa sản xuất và tiêu thụ sản phẩm theo chuỗi giá trị một cách bền vững, góp phần cải thiện thu nhập cho gia đình, tham gia thành công việc thực hiện Chương trình xây dựng nông thôn mới ở xã nhà, huyện nhà. (3) Sở Nông nghiệp và PTNT tiếp tục rà soát, bổ sung, điều chỉnh lại danh mục các ngành hàng, sản phẩm quan trọng cần khuyến khích ưu tiên hỗ trợ thực hiện liên kết trong sản xuất gắn với tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp trên địa bàn tỉnh. Xây dựng kế hoạch bồi dưỡng, tập huấn cho các doanh nghiệp, HTX và nông dân trong thực hiện liên kết sản xuất gắn với tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp. (4) Các sở, ngành có liên quan rà soát lại chức năng, nhiệm vụ, hỗ trợ kịp thời cho Sở Nông nghiệp và PTNT, các địa phương thực hiện Nghị quyết số 78/2018/NQ-HĐND. UBND các địa phương làm tốt nhiệm vụ, trách nhiệm của mình để thực hiện tốt hơn nữa việc liên kết trong sản xuất gắn với tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp trên địa bàn tỉnh; đồng thời, phối hợp với Sở Nông nghiệp và PTNT rà soát lại những tồn tại, hạn chế của các chuỗi liên kết hiện nay để tìm giải pháp phát triển phù hợp. (5) Rà soát, đề xuất HĐND tỉnh sửa đổi, bổ sung Nghị quyết và kiến nghị trung ương sửa đổi những nội dung của Nghị định số 98/2018/NĐ-CP không phù hợp với tình hình thực tế hiện nay.

Hồng Yến