Trong nhiều năm qua, nhiều bà con nông dân tỉnh Trà Vinh trong quá trình trồng rau vẫn có thói quen sử dụng thuốc bảo vệ thực vật phun cho rau mỗi khi có sâu bệnh. Tuy nhiên, khi sử dụng thuốc trừ sâu bệnh không phải ai cũng sử dụng đúng cách. Từ đó, không những không diệt trừ được sâu bệnh mà vô tình giết chết một số thiên địch có ích trong ruộng. Do đó để diệt trừ sâu bệnh trên rau đạt hiệu quả, chúng ta nên áp dụng các biện pháp phòng trừ sâu bệnh tổng hợp hay còn gọi là IPM. Để giảm thiểu sâu hại đến mức thấp nhất chúng ta cần áp dụng tổng hợp các biện pháp như biện pháp canh tác, biện pháp thủ công, biện pháp sinh học và biện pháp hóa học để quản lý tốt sâu bệnh trên cây họ cải. Nhằm tạo ra các sản phẩm rau an toàn cho con người và môi trường.
1. Biện pháp canh tác
1.1. Biện pháp làm đất
Điều đầu tiên trong biện pháp canh tác đó là chọn đất trồng. Đa số các cây rau cải đều thích hợp trồng ở đất có độ pH từ 6 – 7, có khả năng giữ ẩm và thoát nước tốt.
Hình 1. Làm đất tơi xốp và phơi ải đất
Tiến hành làm đất tơi xốp và phơi ải đất, giúp cho vi sinh vật hảo khí trong đất hoạt động tốt, làm cho đất tơi xốp, thông thoáng và cây dễ hấp thu các chất dinh dưỡng có trong đất. Ngoài ra, phơi ải đất còn có tác dụng diệt một số mầm bệnh, cỏ dại còn tồn dư trong đất ở vụ trước.
Dùng vôi bột xử lý đất 50- 100 kg/ 1000 m2 trước 5-7 ngày lên líp. Bón vôi có tác dụng cải tạo đất thông qua khả năng hạ phèn, khử chua cho đất, khử trùng và phòng trừ nấm bệnh cho cây trồng. Ngoài ra nó còn cung cấp canxi cho đất và làm tăng khả năng phát triển cho bộ rễ cây rau.
Sử dụng phân hữu cơ ủ với chế phẩm Trichoderma bón cho cây rau giúp làm phong phú hệ vi sinh vật có ích cho đất, phòng được một số bệnh cây do nấm gây ra, góp phần bền vững môi trường đất canh tác nông nghiệp.
1.2. Trồng luân canh, xen canh
Tùy từng mùa vụ mà chúng ta chọn loại rau trồng cho thích hợp. Cần tận dụng triệt để các biện pháp canh tác để góp phần hạn chế thấp nhất các điều kiện và nguồn phát sinh các loại dịch hại trên rau cải. Chú ý thực hiện chế độ luân canh: lúa – rau hoặc xen canh giữa các loại rau khác họ với nhau như: Bắp cải với cà chua để giảm bớt sâu tơ và một số sâu hại khác.
1.3. Bẫy cây trồng
Ngoài biện pháp luân canh, xen canh, có thể tiến hành bẫy cây trồng để dẫn dụ sâu hại hoặc xua đuổi sâu hại. Ví dụ như bẫy chua ngọt dẫn dụ sâu khoang, sâu tơ, sâu xanh; bẫy dính màu vàng hoặc màu xanh để bẫy một số con trưởng thành có cánh như ruồi đục lá, đục quả, bướm sâu tơ… gây hại cây trồng. Các loại bẫy này có chi phí thấp, dễ sử dụng, an toàn và hiệu quả.
Hình 2. Bẫy dính màu vàng
2. Biện pháp thủ công
Trong quá trình chăm sóc nên thường xuyên kiểm tra đồng ruộng để ngắt bỏ những lá già, lá bệnh, ngắt bỏ ổ trứng một số sâu hại như sâu tơ, sâu xanh bướm trắng… thu gom tiêu hủy.
Dùng hàng rào bằng lưới che chắn để quản lý bọ nhảy. Hàng rào che phải cao trên 80cm vì bọ nhảy không có khả năng nhảy cao hơn 7 0cm.
Hình 3. Hàng rào che chắn
3. Biện pháp sinh học
Biện pháp sinh học phòng trừ sâu bệnh hại rau là lợi dụng các thiên địch để tiêu diệt sâu hại trên đồng ruộng. Một số thiên địch của sâu hại rau như: Các loài bọ rùa ăn rệp, ăn sâu hại; các loài ong ký sinh trứng, sâu non, nhộng của sâu hại; các loài kiến, nhện ăn sâu hại; các loài cóc, nháy ăn bướm sâu hại; các loài nấm đối kháng như nấm Trichoderma ... Để bảo vệ được các loài có ích này không nên sử dụng thuốc hóa học. Khi rau nhiễm bệnh nên xay gừng, tỏi, ớt sau đó ngâm với rượu khoảng 15 ngày, rồi phun lên rau, trị được tất cả các loại sâu bệnh của rau.
4. Biện pháp hóa học
Chúng ta chỉ sử dụng thuốc hóa học để phòng trừ sâu bệnh khi điều tra ruộng phát hiện sâu bệnh đến ngưỡng gây hại kinh tế mà các biện pháp trên không điều hòa được, thì lúc đó chúng ta mới nên sử dụng thuốc phun. Ưu tiên các loại thuốc sinh học, thuốc thảo mộc trước, nếu vẫn không diệu trừ được sâu bệnh thì mới sử dụng thuốc hóa học được phép sử dụng trên rau để phun.
Lưu ý khi sử dụng thuốc hóa học để phun trên cây họ cải, chúng ta cần tuân thủ thời gian cách lý đối với từng loại thuốc để đảm bảo an toàn cho người tiêu dùng. Phun theo nguyên tắc 4 đúng.
Nguyễn Thành Đông