Bao bì có vai trò chứa đựng, bảo vệ, thông tin, định vị, đại diện cho thương hiệu và thể hiện giá trị của sản phẩm. Một trong những tồn tại, hạn chế của Chương trình mỗi xã một sản phẩm (OCOP) trên địa bàn tỉnh trong thời gian qua, theo đánh giá của cơ quan chức năng, đó là, bao bì, mẫu mã bao bì sản phẩm chưa phong phú, hấp dẫn (…) dẫn đến cơ sở hạn chế tham gia chương trình, từ đó sản phẩm chưa “nâng sao” nhiều hàng năm.  

         Để hỗ trợ các địa phương phát triển sản phẩm OCOP, Lớp tập huấn về ứng dụng chuyển đổi số trong phát triển sản phẩm, quảng bá và thương mại sản phẩm OCOP (từ ngày 27/20-02/11/2021), do Văn phòng Điều phối nông thôn mới Trung ương tổ chức, đã có riêng một chuyên đề trình bày về vai trò, tầm quan trọng, phân loại, thiết kế bao bì sản phẩm,… cho các chủ thể OCOP và những người làm công tác quản lý.

Hình ảnh minh họa bao bì giản đơn tại lớp tập huấn

         Bao bì có thể giản đơn hoặc phức tạp, bằng vật liệu khác nhau tùy theo sản phẩm. Tuy vậy, các sản phẩm OCOP của tỉnh chủ yếu sử dụng bao bì nhựa dạng túi hoặc hộp (gạo, khô hải sản, lạp xưởng, trà, bánh, kẹo, mứt, cốm, bột, mắm các loại), bao bì giấy (trà, bột, bánh, mứt), bao bì thủy tinh (rượu, tinh dầu, mắm các loại), bao bì nan tre (hải sản), bao bì túi lưới (trái cây). Nhìn chung, chưa thật hấp dẫn, ấn tượng, chưa hiện rõ nét đặc trưng của sản phẩm, nét đặc trưng của địa phương, ít sáng tạo, độc, lạ, sang trọng,…  

         Thí dụ, mứt chuối, sản phẩm đặc sản của một địa phương, nhưng bao bì đơn điệu bằng bằng túi nhựa và sản phẩm chỉ có duy nhất vị Ngọt (đường). Ngược lại, sản phẩm mứt chuối khác trên thị trường được đóng hộp giấy cứng sang trọng (bao bì ngoài) và túi nhựa (bao bì trong), có nhiều vị khác nhau (vị Gừng, vị Hành, vị Muối Ớt,…) đáp ứng nhu cầu đa dạng của khác hàng và khách hàng cũng có nhiều hơn một lựa chọn. Đối với bao bì sản phẩm trà, bột, bánh, mứt thường là hộp giấy mỏng, túi nhựa giản đơn, kém thu hút so với sản phẩm cùng chủng loại trên thị trường. Về bao bì thủy tinh, nan tre, túi lưới cũng tương tự. 

         Có rất nhiều nguyên nhân cho vấn đề này, ngoài kinh phí, chủ thể sản phẩm OCOP chưa xác định được phân khúc khách hàng, tiện ích của sản phẩm cung cấp và thị trường tiêu thụ. Khi xác định được những yếu tố này thì chủ thể mới có sự đầu tư về chất lượng sản phẩm cũng như bao bì đóng gói cho phù hợp, từ đó, chọn kênh phân phối tương thích. Như mứt chuối, bao bì túi nhựa đơn điệu sẽ hướng tới khách hàng thu nhập không cao, kênh phân phối bán lẻ hoặc qua cửa hàng, đại lý nhỏ, địa bàn tiêu thụ hẹp. Ngược lại, sản phẩm mứt chuối đóng hộp sang trọng, có thể được dùng làm quà tặng thì phân khúc sẽ là khách hàng có thu nhập cao và kênh phân phối, địa bàn tiêu thụ được mở rộng hơn.  

Tỷ lệ sản phẩm OCOP của các địa phương trên địa bàn tỉnh

 (Nguồn: Các Quyết định công nhận sản phẩm OCOP của tỉnh từ 2019-2022)

         Theo một khảo sát về quyết định mua sản phẩm hàng hóa, thì hơn phân nửa khách hàng cho rằng quyết định mua sản phẩm chỉ vì bao bì đẹp và có thể sẵn sàng mua ngay sản phẩm với bao bì ấn tượng. Bao bì đẹp là thể hiện sự tôn trọng của cơ sở sản xuất với khách hàng, cơ sở sản xuất chú trọng về bao bì sẽ luôn quan tâm đến chất lượng. Kết quả này cho thấy vai trò quan trọng của bao bì trong việc tiêu thụ sản phẩm. Bao bì sản phẩm được quy định tại Nghị định số 43/2017/NĐ-CP ngày 14/4/2017 của Chính phủ về nhãn hàng hóa. Bao bì cũng là một trong 3 nhóm nội dung chính Chuẩn hóa dữ liệu, hỗ trợ cho các chủ thể nâng cao năng lực, đáp ứng yêu cầu của Bộ tiêu chí (OCOP).

         Xác định vai trò quan trọng của bao bì, một trong những định hướng nâng chất sản phẩm OCOP trong thời gian tới, tỉnh tiếp tục hỗ trợ kinh phí thiết kế bao bì, nhãn mác sản phẩm cho các chủ thể. Các chính sách hỗ trợ được quy định tại Nghị quyết số 78/2018/NQ-HĐND ngày 07/12/2018, Nghị quyết số 03/2021/NQ-HĐND ngày 19/3/2021, Nghị quyết số 01/2023/NQ-HĐND ngày 27/02/2023 của Hội đồng nhân dân tỉnh; Thông tư số 53/2022/TT-BTC ngày 12/8/2022 của Bộ Tài chính,…

Văn Đoái