Nông nghiệp Trà Vinh là một trong những Ngành mang lại giá trị sản xuất góp phần rất lớn trong phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh nhà. Để đảm bảo giá trị sản xuất chủ yếu trên lĩnh vực trồng trọt, việc thâm canh, nâng cao năng suất, sản lượng cây trồng, thì việc áp dụng và ứng dụng các tiến bộ của khoa học kỹ thuật trong sản xuất là không thể thiếu trước những thách thức của điều kiện biến đổi khí hậu. Song hành cùng việc thâm canh, tăng năng suất, sản lượng cũng đồng nghĩa với sự gia tăng mối nguy từ dịch hại. Để bảo vệ được mùa màng, năng suất cây trồng hạn chế sự gây hại của sâu bệnh, việc sử dụng thuốc bảo vệ thực vật (BVTV) trong sản xuất là không thể thiếu. Tuy nhiên trong quá trình sản xuất, người nông dân vô tình thải ra môi trường những chất thải độc hại đó bao gói, chai lọ thuốc BVTV sau khi sử dụng.

         Theo ước tính hàng năm rác thải từ nông nghiệp trên lĩnh vực trồng trọt của tỉnh nhà thải ra môi trường trên 125 tấn bao gói, chai lọ qua sử dụng trong quá trình sản xuất lúa, rau màu và cây ăn trái,...; phần lớn người sử dụng thuốc BVTV chưa có nghĩa vụ, ý thức trong việc thu gom bao gói, chai lọ sau sử dụng; còn tùy tiện vứt bừa bãi trên các trục đường đi nội đồng, kênh, mương vườn; nơi lấy nước phun xịt,... rác thải tổn đọng trong nhiều năm sẽ chôn vùi trong đất, xuống các dòng kênh,... làm ảnh hưởng rất lớn đến môi trường đất và nước ở hiện tại và trong tương lai. Bởi vì, sau khi sử dụng bao gói, chai lọ đựng thuốc BVTV, các hóa chất vẫn còn bám bên trong bao bì hoặc chai lọ (mặc dù người sử dụng đã xúc rửa), các hóa chất có trong thành phần các loại thuốc BVTV sẽ còn lại một lượng dư nhất định, sẽ thẩm thấu vào trong đất, nguồn nước mặt và nước ngầm. Đây là mối nguy hại ảnh hưởng rất lớn cho môi trường nông thôn, ảnh hưởng đến sức khỏe trong cộng đồng dân cư.

         Trong thực tế hóa chất BVTV gây tác hại rất lớn đối với môi trường và sức khỏe ^[i],[ii]: (1) Làm mất cân bằng hệ sinh thái: Nguồn thiên dịch giảm, sâu hại gia tăng mật số khó kiểm soát; (2) Ô nhiễm đất: Chất độc hại sẽ bị tích lũy dần trong đất, tiêu diệt một số lượng lớn vi sinh vật có ích sống trong môi trường đất. Dư lượng thuốc BVTV ở lại trong đất quá lâu sẽ sinh ra một hợp chất mới. Thường sẽ có độc tính cao hơn cả bản thân nó ban đầu; (3) Ô nhiễm nguồn nước: Ảnh hưởng đến các loài sinh vật thủy sinh và ô nhiễm nguồn nước sinh hoạt cho cộng đồng dân cư sinh sống; (4) Hình thành dịch hại: Thuốc BVTV làm cho dịch hại kháng thuốc, dịch hại thứ yếu có thể phát triển hơn mà thành dịch hại chính yếu. Từ đó, hình thành dịch nguy hiểm, gây thiệt hại nặng đến năng suất, sản lượng cây trồng; (5) Ảnh hưởng đến sức khỏe con người: Một số loại hóa chất BVTV và hợp chất có thể gây quái thai và bệnh ung thư cho con người thông qua dư lượng thuốc BVTV trên nông sản và trong môi trường (đất, nước, không khí) sẽ tham gia vào chuỗi thức ăn của con người, gây hại trực tiếp cho con người và môi trường do tích lũy dần theo thời gian.

         Bao gói, chai lọ sau sử dụng tồn tại nhiều năm trong đất và nước sẽ gây tác hại khó lường đến môi trường và sức khỏe con người. Để giảm thiểu ô nhiễm môi trường từ hoá chất BVTV, cần có sự chung tay của tất cả cộng đồng; có những giải pháp tích cực hơn nữa trong việc quản lí và xử lí những chất thải nguy hại^[iii] trong lĩnh vực trồng trọt, nhằm bảo vệ và phát triển bền vững cho môi trường nông thôn tốt hơn, đảm bảo an toàn sức khỏe cho cộng đồng dân cư trước những mối nguy do sự vô ý của người sử dụng thuốc BVTV.

                   Nguyễn Thị Lùng

Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật

[ii] Những tác hại của thuốc bảo vệ thực vật tới môi trường và sức khỏe:https://aqualife.vn/nhung-tac-hai-cua-thuoc-bao-ve-thuc-vat-toi-moi-truong-va-suc-khoe/. Truy cập 20/8/2020.

[iii] Luật Bảo vệ - Kiểm dịch thực vật năm 2013 và Thông tư liên tịch số 05/2016/TTLT-BNNPTNT-BTNMT ngày 16/5/2016 “ Hướng dẫn việc thu gom, vận chuyển và xử lý bao gói thuốc BVTV sau sử dụng”: