Ngày 03/10/2022, Bộ Nông nghiệp và PTNT tổ chức Hội nghị tổng kết Chương trình Khoa học và công nghệ (KH&CN) phục vụ xây dựng nông thôn mới (NTM) giai đoạn 2016-2021, triển khai nhiệm vụ trọng tâm giai đoạn 2021-2025. Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và PTNT Lê Minh Hoan chủ trì Hội nghị, cùng đại diện các Bộ, ban, ngành có liên quan, lãnh đạo UBND các tỉnh, thành phố có đề tài, dự án triển khai giai đoạn 2016-2021. Tại điểm cầu Trà Vinh, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Trung Hoàng chủ trì và đại diện các sở, ngành tham dự.

Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và PTNT Lê Minh Hoan, phát biểu chỉ đạo Hội nghị

         Chương trình KH&CN phục vụ xây dựng NTM giai đoạn 2016-2021 được triển khai liên tục, có tính kế thừa qua 2 giai đoạn. Giai đoạn I (2011-2015, kéo dài đến 2017) thực hiện theo Quyết định số 27/QĐ-TTg ngày 05/01/2012, giai đoạn II (2016-2020, kéo dài đến tháng 6/2022) thực hiện theo Quyết định số 45/QĐ-TTg ngày 12/01/2017. Đây là Chương trình có tính đặc thù, mục tiêu, nội dung bao trùm hầu hết các lĩnh vực của PTNT, thuộc nhiều chuyên ngành KH&CN, phạm vi nghiên cứu trải rộng trên địa bàn nông thôn toàn quốc, tác động đến nhiều đối tượng, trong đó trung tâm là nông dân. Để thực hiện Chương trình, cần có sự kết nối chặt chẽ nguồn lực giữa các ngành khoa học, giữa lý luận với thực tiễn; giữa nghiên cứu và chuyển giao; giữa nghiên cứu đón đầu và phục vụ kịp thời trước mắt các nhu cầu sôi động của xây dựng NTM, giữa nhà khoa học - doanh nghiệp - nông dân.

         Giai đoạn 2016-2020, cả nước xây dựng, tuyển chọn 84 nhiệm vụ, trong đó có 50 đề tài và 34 dự án. Chương trình đã đạt được nhiều kết quả tích cực, trên 70% đề tài, dự án có kết quả được công bố trên các tạp chí chuyên ngành với 80 bộ tài liệu hoặc sổ tay hướng dẫn; 152 bài báo khoa học. 100% các nhiệm vụ có kết quả được cơ quan chuyên môn hoặc các địa phương tiếp nhận, đưa vào thực tế xây dựng NTM. Hầu kết các mô hình ứng dụng tiến bộ kỹ thuật đều có doanh nghiệp đầu tư. Trên 60% mô hình có triển khai liên kết sản xuất theo chuỗi giá trị, nhất là đối với nhóm sản phẩm chủ lực các cấp. Hầu hết các mô hình sản xuất đều tăng được hiệu quả 25% trở lên và góp phần tăng thu nhập cho nông dân trên 20% phạm vi dự án. Các đề tài, dự án đều tham gia nhiệm đào tạo, tập huấn chuyển giao công nghệ cho 11.000 lượt người (vượt chỉ tiêu đề ra là 10.000 người).

Đại biểu tham dự tại Điểm cầu Trà Vinh

         Bên cạnh những đóng góp về mặt cơ sở lý luận, thực tiễn của xây dựng NTM, Chương trình còn tác động trực tiếp đến các yếu tố thúc đẩy tái cơ cấu ngành và tăng trưởng nông nghiệp, tạo ra nhiều sản phẩm khoa học thiết thực, nhiều mô hình chuyển giao và ứng dụng tiến bộ kỹ thuật, công nghệ vào sản xuất nông nghiệp có tính lan tỏa cao. Với 97 quy trình sản xuất và công nghệ mới được chuyển giao, 208 mô hình trình diễn có hiệu quả cùng hàng nghìn trang thiết bị hỗ trợ của các dự án, Chương trình đã góp phần cải thiện năng suất, chất lượng cây trồng, vật nuôi, nâng cao hiệu quả sản xuất, hình thành các vùng sản xuất hàng hóa tập trung,… Điển hình là trong lĩnh vực trồng trọt đã giúp tăng năng suất cây trồng từ 30-35% đối với rau màu, 10-15% đối với lúa, tăng thu nhập của người dân tham gia dự án trên 25%, nâng cao giá trị sử dụng đất sản xuất nông nghiệp đến 133-500 triệu đồng/ha/năm nhờ chuyển đổi cơ cấu nuôi trồng ở các mô hình liên kết sản xuất.

         Tại Trà Vinh, tỉnh đã triển khai thực hiện 97 đề tài/dự án với tổng kinh phí thực trên 121 tỉ đồng (trong đó, 7 đề tài/dự án cấp Trung ương khoảng 45 tỷ đồng, 85 đề tài dự án cấp tỉnh khoảng 74 tỷ đồng và 05 đề tài cấp cơ sở khoảng 2 tỷ đồng), để thực hiện hỗ trợ ứng dụng, chuyển giao tiến bộ KH&CN thúc đẩy phát triển kinh tế-xã hội nông thôn và vùng dân tộc thiểu số. Nghiên cứu và đề xuất các giải pháp nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả quản lý, sản xuất và kinh doanh, khai thác các thế mạnh của tỉnh. Chọn giống cây trồng, vật nuôi phục vụ phát triển kinh tế nông hộ trên địa bàn tỉnh.

         Một số nhiệm vụ trọng tâm của Chương trình giai đoạn 2021-2025, đó là: (1) Các đề tài, dự án triển khai thực hiện phải bám sát các chủ trương, định hướngcủa Đảng về nông nghiệp, nông dân, nông thôn tại Nghị quyết Đại hội toàn quốc lần thứ XII của Đảng, Nghị quyết số 19-NQ/TW ngày 16/6/2022 của Hội nghị lần thứ 5 Ban Chấp hành Trung ương Đảng Khóa XIII và các Nghị quyết về phát triển kinh tế vùng của Bộ Chính trị,… theo hướng “nông nghiệp sinh thái, nông thôn hiện đại, nông dân văn minh”. Các nội dung, nhiệm vụ đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 923/QĐ-TTg ngày 02/8/2022 góp phần thực hiện thành công các mục tiêu của Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng NTM và 06 chương trình chuyên đề đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt giai đoạn 2021-2025, theo hướng phát triển toàn diện, bền vững gắn với đô thị hoá, bảo đảm thực chất, đi vào chiều sâu, hiệu quả, vì lợi ích của người dân. (2) Các đề tài, dự án thuộc Chương trình  KH&CN phục vụ xây dựng NTM trong giai đoạn 2021-2025 được triển khai phải xuất phát từ yêu cầu thực tiễn, trực tiếp giải quyết những vấn đề cấp thiết gắn với tính đặc thù và phù hợp với điều kiện của các địa phương và huy động được sự tham gia của các bộ, ngành trung ương để giúp các địa phương; phát huy vai trò chủ thể của cộng đồng, người dân tham gia thực hiện. Chú trọng triển khai các mô hình, dự án có tính mới, khả năng ứng dụng và tính lan tỏa cao trong thực tiễn; phù hợp để phát triển và nhân rộng; ưu tiên các mô hình, dự án ứng dụng công nghệ tiên tiến, công nghệ cao, thân thiện với môi trường. (3) Ưu tiên thực hiện các đề tài, dự án tại các địa bàn đặc biệt khó khăn, vùng sâu, vùng xa, khu vực biên giới và hải đảo, vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi nhằm thúc đẩy phát triển kinh tế-xã hội, bảo đảm an ninh và quốc phòng. Đồng thời, ưu tiên thực hiện các nội dung liên quan đến các lĩnh vực về sản xuất nông nghiệp, phát triển kinh tế nông thôn; nâng cao năng lực và tổ chức hoạt động hiệu quả của các tổ chức chính trị-xã hội; an ninh quốc phòng; ứng dụng công nghệ số; môi trường nông thôn đảm bảo chất lượng, hiệu quả và tạo hiệu ứng lan tỏa. (4) Huy động hiệu quả các nguồn lực hợp pháp để thực hiện các đề tài, dự án thuộc Chương trình theo hướng vốn ngân sách trung ương đóng vai trò “vốn mồi”, tăng cường hợp tác, huy động sự tham gia của các tổ chức kinh tế, các doanh nghiệp, nguồn vốn xã hội hóa. (5) Nghiên cứu, đề xuất giải pháp lồng ghép các Chương trình  KH&CN có liên quan để tập trung nâng cao chất lượng, hiệu quả thực hiện các nội dung của Chương trình trên cùng địa bàn và đảm bảo tránh trùng lặp, chồng chéo về nội dung, đối tượng thực hiện, nhất là tránh trùng lặp với những nhiệm vụ thuộc Chương trình đã được triển khai trong giai đoạn trước. (6) Thực hiện nghiêm túc và hiệu quả công tác kiểm tra, giám sát việc triển khai các đề tài, dự án thuộc Chương trình đảm bảo chất lượng, hiệu quả và tính lan tỏa, theo đúng định hướng chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, Trưởng Ban Chỉ đạo Trung ương, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và PTNT và các quy định của pháp luật hiện hành.

         Kết luận Hội nghị, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và PTNT Lê Minh Hoan đề nghị giai đoạn 2021-2025, Chương trình cần tập trung bám sát chủ trương, định hướng của Đảng về nông nghiệp, nông dân, nông thôn. Xuất phát từ yêu cầu thực tiễn, trực tiếp giải quyết những vấn đề cấp thiết gắn với tính đặc thù và phù hợp với điều kiện của các địa phương. Ưu tiên thực hiện đề tài, dự án tại các vùng khó khăn.

Nguyễn Thị Mỹ Hương